De Boeddha, pure psychologie wat ons aanmoedigt zelf te ervaren en deze waarheid dan pas voor lief te nemen.
Vertrouw niet op verslagen van anderen, op de traditie, op geruchten, of op de autoriteit van religieuze leiders of heilige teksten. Vertrouw ook niet op logica, op redenaties, vage verschijnselen of speculaties.’
De Boeddha hamerde er voortdurend op dat het onmogelijk is om ooit de Waarheid te vinden als je je eigen autoriteit
opgeeft en een ander als verheven voorbeeld neemt. Zo’n weg leidt alleen maar tot een bepaalde opvatting, of die nu van jezelf of van een ander is.
De Boeddha moedigde de mensen aan “zelf vast te stellen dat bepaalde dingen ongezond en verkeerd zijn. Geef ze pas op als je dat zelf hebt ingezien. Als je voor jezelf hebt vastgesteld dat dingen nuttig en goed zijn, accepteer ze dan en leef ernaar.
De boodschap is dat je alles zelf moet onderzoeken en ontdekken. Pas als je zelf ziet wat waar is en dat is werkelijk de
enige manier om iets aan de weet te komen – mag je die waarheid als van jezelf beschouwen. Onthoud je tot het zover is van oordeel of kritiek. De kern van het boeddhisme is zuiver zien. Dat is alles.
We mogen het boeddhisme en het onderzoeken van de waarheid ervan niet met een vooropgezette mening of met vooronderstellingen benaderen. We moeten bereid zijn dingen te zien zoals ze zijn en niet zoals we hopen of verwachten of graag zouden willen dat ze zijn. Authentiek boeddhisme gaat uit van feiten. Het is gebaseerd
op de waarneming, de directe ervaring.
Het ware boeddhisme is eigenlijk helemaal geen ‘isme’. Het is een proces, een vorm van gewaarzijn, van openheid,
van onderzoek, en niet een geloofssysteem of zelfs (wat we meestal denken dat het is) een religie. Je kunt het beter
omschrijven als de leer van de ontwaakte’ of de boeddba-dharma.
Volgens de Boeddha moet het geschreven woord niet al te serieus worden genomen.
Boeddhistische geschriften (ook wat ik hier nu schrijf) kunnen worden vergeleken met een
vlot. Een vlot kan een handig hulpmiddel zijn om een rivier over te steken, om je van de ene oever naar de andere te begeven. Zodra je de overkant bereikt hebt, is het vlot niet meer nodig. Als je verder wilt reizen, zul je het vlot moeten achterlaten. Echter ons probleem is, dat we de neiging hebben verliefd te worden op het vlot. Voor we er erg in hebben denken we: Dit was een heel goed vlot; ik heb er veel aan gehad! Ik wil het graag bij me houden en meenemen op mijn verdere reis. Maar als we ons aan een (wat voor dan ook) lering vastklampen verandert het hulpmiddel uiteindelijk in een obstakel. Boeddhistische leringen en geschriften kunnen je helpen, maar de waarheid zul je er niet in vinden. Geenenkel woord- noch van de Boeddha, noch van mij, noch van
wie dan ook – kan ervoor zorgen dat jjj gaat zien. Dat moet je zelf doen, zoals de Boeddha deed toen hij vijfentwintighonderd jaar geleden onder een boom zat. Boeddha’s woorden zou je kunnen vergelijken met een vinger die naar de maan wijst. Zijn leringen kunnen naar waarheid wijzen, maar ze zijn die waarheid niet. Boeddha, leermeesters en mensen die ontwaakt zijn kunnen je alleen maar de weg wijzen en daar blijft het bij. De waarheid kan niet door middel van woorden overgebracht worden. We moeten haar zelf zien en ervaren.
Als je een kat op de maan wijst, zal het dier waarschijnlijk niet naar de hemel kijken; de kans is groter dat hij aan de vinger begint te snuffelen. Op dezelfde manier kunnen wij heel gemakkelijk in de ban raken van een bepaalde leer, een leraar, een boek, een systeem, een cultuur of een ritueel.
De boeddha-dharma – de leer van de ontwaakte – spoort ons aan ons niet blind te staren op een wijzende vinger, maar ons te richten op onze eigen ervaring van de Waarheid.
Boeddhisme wordt vaak een a-historische godsdienst genoemd. Met andere woorden, het kent geen scheppingsverhaal en geen speculaties over een hiernamaals en het uiteindelijke doel van het leven. In de boeddha-dharma wordt helemaal niet gesproken over het begin of einde van de dingen. Het is meer een religie van het midden en wordt daarom ook vaak de weg van het midden genoemd. De boeddha-dharma spoort je aan te beginnen met datgene wat je direct ervaart. Het zal je nooit aanmoedigen iets te geloven of op gezag van een ander aan te nemen. De boeddha-dharma verwacht niet van je dat je een verklaring over het hoe en waarom van de situaties zonder meer accepteert. De waarheid heeft geen verklaring nodig. De Waarheid moet
alleen maar worden gezien.
De Boeddha verklaarde dat onze situatie overeenkomt met die van een mens die door een pijl is getroffen. De situatie is zowel wel pijnlijk als kritiek. In plaats van direct hulp in te roepen, vragen we ons af waar de pijl vandaan kwam, hoe de dader eruitziet en waarom hii schoot. Zo vragen we ons allemaal onnodige dingen af en gaan we voorbij aan ons directe probleem. We maken ons druk om hoe iets begint en zal eindigen en gaan voorbij aan het huidige moment. We gaan eraan voorbij, hoewel we er middenin zitten. Daarom moeten we eerst leren hoe we in het hier en nu aanwezig kunnen zijn.
